Skąd wziął się pomysł na budownictwo pasywne?
Już w roku 1988 dr Wolfgang Feist stworzył koncepcję domu pasywnego. Minęły trzy lata od tego czasu i powstał pierwszy dom pasywny, który postawiono w Niemczech. Dla porównania w Polsce budownictwo pasywne pojawiło się w roku 2004.
Projekt domu pasywnego od samego początku uwzględniał czynniki, które niekorzystnie wpływają na środowisko naturalne. Poprzez zastosowaną technologię i rozwiązania konstrukcyjne w budownictwie pasywnym udaje się zminimalizować zapotrzebowanie na prąd, który służy do ogrzewania pomieszczeń. Jednocześnie doskonała izolacja sprawia, że dom pasywny „nie wydziela” żadnych szkodliwych związków do atmosfery.
W jakiej technologii buduje się dom pasywny?
Stawiając na dom pasywny, nie trzeba wydawać dużo na prąd potrzebny do ogrzania poszczególnych pomieszczeń. Trudno w to uwierzyć, jednak zapotrzebowanie na energię w tym przypadku nie jest większe niż 15 kWh/m2. By móc w tak ekonomiczny sposób korzystać z poboru energii, wybiera się odpowiednią izolację termiczną oraz technologię pasywną, które razem pozwalają uzyskać niemal stuprocentową szczelność całej bryły. Budynki te cechuje zatem wyjątkowo niski współczynnik przenikania ciepła, który w domach pasywnych nie przekracza 0,8 W(m2*K). Pomieszczenia nie ochładzają się, bo są szczelne, a przy tym sami domownicy oddają ciepło, które nie ucieka na zewnątrz, dlatego tak niewiele energii potrzeba, żeby wnętrze miało odpowiednią temperaturę.
Co wyróżnia dom pasywny?
Dom pasywny powinien być szczelny, aby wyeliminować uciekanie ciepła. Energia wykorzystywana do ogrzania domu pasywnego pochodzi w dużej mierze z promieniowania słonecznego. Wykorzystuje się także rekuperację, aby zapewnić odzysk ciepła z wentylacji oraz ciepło pochodzące ze źródeł wewnętrznych, takich jak urządzenia elektryczne i mieszkańcy. Budując dom pasywny powinniśmy zwrócić uwagę na wiele komponentów, które zestawione ze sobą sprawią, że zmniejszy się całościowe zapotrzebowanie budynku na energię. Budynek taki powinien mieć zwartą bryłę, szczelne przegrody zewnętrzne o niskim współczynniku przenikania ciepła i dobry system wentylacji z odzyskiem ciepła. Bardzo ważne jest również usytuowanie domu na działce. Większość okien powinna zostać zaplanowana tak, aby znajdowały się na południowej elewacji. Pozwoli to maksymalnie korzystać z energii słonecznej. Budując pasywnie eliminuje się też wszelkie możliwe zacienienia. Dom powinien być wzniesiony na możliwie odsłoniętej działce, z dala od strzelistych drzew czy budynków, które mogą zasłaniać słońce.
Projekty domów pasywnych
W domach pasywnych zauważyć można solidną izolację i wysoką szczelność. By budynek ten zatrzymywał ciepło, trzeba pomyśleć o wszystkich niezbędnych rozwiązaniach już na etapie projektowania. Nie można przy tym zapomnieć, że miejsce, w jakim znajdzie się na działce, również odgrywa istotną rolę. Ponadto dom pasywny stawia się z materiałów najwyższej jakości, które muszą być odpowiednio dobrane, żeby nie dopuścić do strat ciepła. W pasywnej technologii stosuje się wyłącznie materiały ekologiczne, które mają dobre parametry jeśli chodzi o termoizolację, dzięki czemu zapewniają optymalne ocieplenie bryły.
Podłoże domu pasywnego musi być zaizolowane od gruntu. Jednym z materiałów, które są podstawowym elementem konstrukcji, jest płyta żelbetowa, a także gruba warstwa termoizolacji, sięgająca nawet 30 cm. W budownictwie pasywnym stosuje się trzy takie warstwy, co gwarantuje, że ciepło „pozostanie” wewnątrz obiektu. Oprócz materiałów najwyższej jakości należy też zatrudnić firmę, zajmującą się stawianiem domów pasywnych, która wykona taki projekt w najlepszy możliwy sposób. Tylko wtedy można mieć gwarancję, że budynek pasywny będzie w pełni zachowywać optymalną temperaturę we wnętrzu, chroniąc je przed utratą ciepła.
Budownictwo pasywne ma charakterystyczne przegrody zewnętrzne, które zapewniają dobrą izolację. Stosuje się również takie rozwiązania, dzięki którym znacznie zmniejsza się zapotrzebowanie na energię, jak również sprzyjające ekonomicznym zarządzaniem prądu. Dom pasywny generuje zyski cieplne, ponieważ jest wyposażony w grubszą warstwę izolacji termicznej.
Rozmieszczenie pokoi według kierunków świata
Pomieszczenia w budynku pasywnym mają swoje określone miejsce. Od strony północnej we wnętrzu znajdzie się przestrzeń dla stref o niższej temperaturze (np. dla garderoby, łazienki, czy pomieszczenia gospodarczego). Kuchnia jest najczęściej położona od strony północno-zachodniej, ewentualnie północno-wschodniej. W tym paśmie panuje względnie dobre oświetlenie naturalnym światłem dziennym, które nie przyczynia się do wzrostu temperatury.
Po stronie południowej warto rozmieścić pomieszczenia, w których powinna panować stała temperatura przez cały rok. Z uwagi na to, że dociera w to miejsce najwięcej światła dziennego, można znacznie ograniczyć koszty związane z ogrzewaniem tych pomieszczeń. W pierwszej kolejności w tym miejscu należy uwzględnić te pokoje, które najczęściej użytkuje się w godzinach popołudniowych i wieczornych. Salon, jadalnię czy sypialnię można zatem ogrzać tylko i wyłącznie poprzez oddanie własnego ciepła. Jest to dobre rozwiązanie dla osób, które nie lubią przebywać w zbyt chłodnych pomieszczeniach. Duże okna w tych przestrzeniach wpuszczają natomiast znacznie więcej światła dziennego niż tradycyjne, dlatego często się je stosuje. Zapewniają optymalną temperaturę w tych miejscach.
Zalety budownictwa pasywnego
Podstawową zaletą domów pasywnych, dzięki biernym zyskom ciepła i dobrym systemom wentylacji, jest stały, przyjemny klimat, który panuje w środku. Jest to znakomite rozwiązanie dla alergików, ponieważ odpowiednia wymiana zużytego powietrza zapobiega rozwijaniu się pleśni i gromadzeniu kurzu. Dom pasywny to dom przyjazny środowisku. Dzięki zmniejszonemu zapotrzebowaniu na energię opałową, znacznie obniża emisję CO2. Budownictwo pasywne to ulga dla naszych kieszeni i dla naszego klimatu. Teraz również w Polsce osoby zdecydowane na budowę lub kupno domu pasywnego mogą liczyć na dotację z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Dom pasywny a dom energooszczędny
Budownictwo pasywne zyskuje zwolenników wśród inwestorów, którzy myślą zarówno ekologiczne, jak i ekonomiczne. Pasywne mogą być budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz budynki użyteczności publicznej, hotele, biura, hale sportowe, centra handlowe czy nawet hale produkcyjne.
Różnic między domem pasywnym a energooszczędnym jest kilka i są to przede wszystkim:
1. Zapotrzebowanie na energię cieplną
W Polsce przyjmuje się, że przeciętnie zapotrzebowanie na energię cieplną standardowego domu wynosi ok. 120 kWh/m2/rok. Dla domu energooszczędnego wartość ta spada do 50 kWh/m2/rok. Tymczasem dom pasywny powinien zużywać tej energii jeszcze mniej: maksymalnie 15 kWh/m2/rok.
2. Konstrukcja domu energooszczędnego i pasywnego
Domy pasywne i energooszczędne charakteryzują się uproszczoną, bardziej geometryczną architekturą względem budownictwa tradycyjnego. Na dobrą efektywność energetyczną wpływa nieskomplikowana konstrukcja, kt óra minimalizuje współczynnik A/V, czyli stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do objętości domu. Dlatego najlepiej sprawdza się prosta bryła na planie prostokąta, bez dodatkowych odnóg, wykuszy, lukaren czy dobudówek. Dach w domach pasywnych jest jednospadowy, skierowany na stronę południową, zazwyczaj pokryty panelami słonecznymi.
3. Stolarka okienna
Duże przeszklenia w domach pasywnych umieszcza się od strony południowej – tam znajduje się zazwyczaj salon i gabinety dzienne, natomiast strona północna budynku w minimalnym stopniu wypełniona jest oknami – po tej stronie planuje się pomieszczenia techniczne, sanitariaty czy kuchnię. Ważne jest też wyposażenie domu w odpowiednie osłony przeciwsłoneczne. Bez nich w ciepły dzień dom okaże się zbyt gorący.
